Zwemmen in het donker

Even twijfelde ik. Had ik Zwemmen in het donker van Tomasz Jedrowski al gelezen? Mijn ‘ongecorrigeerd leesexemplaar’ was onderop de stapel beland. Na wat doorbladeren ontdekte ik dat een passage over Giovanni’s kamer van James Baldwin mij wel bekend voorkwam. Hoe zat het ook alweer? Met veel plezier heb ik het meteen voor de tweede keer gelezen.

Deze prachtige, gevoelige roman begint in Polen, 1980. De verteller, Ludwick Glwack is een angstige, gedesillusioneerde jongeman die sinds zijn kinderjaren worstelt met zijn identiteit. Hij studeert binnenkort af en is met de rest van zijn klas naar een landbouwkamp gestuurd. Communistisch regime en militaire discipline bepalen de dagindeling, die voornamelijk bestaat uit urenlang ´opvoedkundig´ bieten rooien.

Ludwick ontmoet Janusz. Tijdens hun vrije uren brengen zij een droomachtige zomer door met zwemmen in afgelegen meren, het lezen van verboden boeken en verliefd worden. Wat Ludwick als kind al vermoedde, wordt bevestigd. Hij valt op jongens. Zijn vader is al vroeg uit zijn leven verdwenen. Zijn moeder overlijdt op jonge leeftijd en hij is beschermd opgevoed door zijn grootmoeder.

Naast de persoonlijke verwikkelingen speelt de politieke situatie in Polen een overheersende rol. Onderdrukking, verzet en corruptie bepalen ‘wie wel en wie niet’. Janusz past zich gemakkelijk aan en verwerft er veel voordeel mee. Ludwick ontvlucht naar Amerika. Een aangrijpend verhaal over levensechte mensen. Aanrader!