Wij zijn niet als hagedissen

Op mijn bureau ligt Tour de France 100 jaar opengeslagen bij het hoofdstuk over de Tour van 1948, die met overmacht werd gewonnen door de legendarische Italiaan Gino Bartali. Stalen racefietsen, bidons aan het stuur, reserveband om je nek, stofbril en een petje. Dat was de uitmonstering van de wielerhelden uit die tijd. Lange etappes over vaak onverharde wegen, een ware slijtageslag.

De aanleiding om dit boek uit de kast pakken is Wij zijn niet als hagedissen van de Italiaanse schrijfster en historica Erika Bianchi. Haar verhaal begint in 2011 met de begrafenis van Zorro Checcacci, die als zeventienjarige mecanicien meereisde met de Italiaanse wielerploeg van 1948. Hij is een knappe verschijning met een weerbarstige James Deankuif. Vrijwel elke vrouw valt voor hem, zijn leven lang.

De etappe voert langs de Bretonse kust. Het is eind juli. De jeugdige serveerster Lena raakt in de ban van het wielercircus en valt als een blok voor Zorro. Negen maanden later wordt Isabelle geboren, maar de vader wil niets van het kind weten. Tien jaar later zoekt Lena met haar dochter Zorro op in Ponte a Ema (geboortedorp van Bartali!). Ook nu wil hij niets met hen te maken hebben. Bovendien is hij getrouwd en heeft een zoon, Nanni.

Lena en Isabelle vestigen zich in het dorpje. Lena ontmoet de liefde van haar leven en laat haar kind zonder pardon achter. Isabelle groeit op bij een vriend van haar vader. Als zij later zelf twee dochters krijgt, komen langzamerhand alle ernstige sporen van haar jeugd en de afwijzende houding van haar norse vader naar boven.

De auteur bouwt deze familiegeschiedenis zorgvuldig op. Ze heeft zich verdiept in de wielersport en blijkt een ware liefhebber. De beschrijvingen zijn indringend en realistisch. Wielrennen en fietsen zijn een metafoor over het leven. De sterke karakters van de belangrijkste personages overtuigen. Bianchi beziet de gebeurtenissen vanuit het perspectief van de vrouwen. Seks, geboorte, falende opvoeding, anorexia, incest en psychoses. De mannen lijken onverschillig, slechts een enkeling toont liefde en begrip.

De roman beslaat ruim zestig jaar en springt door de tijd heen en weer tussen 1948 en 2016. De verteltrant wisselt tussen eerste en derde persoon. Wat verwarrend, maar toen ik de draad eenmaal te pakken had, werd ik meegetrokken in een onbekende wereld. Het thema is niet zo origineel en wat dramatisch, maar de uitwerking is schitterend. Een opmerkelijk boek dat mij nog lang bezighoudt.

“Haar handen waren als messen in mijn rug, ze wilde dat ik naar voren liep, dat ik in dat familietafereeltje stapte en de idylle van dat rode fietsje tussen vader en zoon verpletterde met last van mijn ongewenste aanwezigheid, en als haar vingers tussen mijn schouderbladen me niet hadden vastgepind zou ik zijn weggerend, om voorgoed te verdwijnen naar een willekeurige plek.”

                                                                   -|-