Terug naar huis

In mijn vorige column benadrukte ik dat een aanzienlijk aantal boeken veel heeft betekent in mijn leven. Tot op de dag van vandaag gaat dat gewoon verder. Mijn afgelopen weekend stond in het teken van twee nieuwe boeken waarbij ik praktisch en emotioneel was betrokken.

Degenen die mij al wat langer kennen begrijpen onmiddellijk dat ik doel op Mijn droom, het levensverhaal verhaal van Cor van Heerwaarden dat door Nettie van de Brake boeiend werd opgeschreven. En de aandoenlijke, ‘autobiografische’ roman Sammy van zijn man Bas ten Have. De lokale en regionale media hebben er terecht al uitgebreid over gepubliceerd.  Cors’ boek schetst met de lange geschiedenis van zijn Theaterrestaurant Klif 12 een verassend overzicht van de ontwikkeling van de Nederlandse kleinkunst in de afgelopen decennia. Een absolute aanrader!

Ondanks alles leest Daan onverstoorbaar door. Vorige week verscheen de nieuwste roman van een van mijn favoriete, eigentijdse schrijvers, de Spanjaard Jesús Carrasco, die in 2013 overrompelend debuteerde met De vlucht, een beklemmend verhaal dat je nooit meer vergeet. Zijn jongste werk is getiteld Terug naar huis. Weer iemand op de vlucht? Het enige wat die twee boeken gemeen hebben is Carrasco’s dwingende stijl, eenmaal in zijn greep is er geen ontkomen aan.

Je zou het een traditionele familiegeschiedenis kunnen noemen. Juan, het hoofdpersonage is deels gebaseerd op het alter ego van de auteur en diens periode in Edinburgh, ver van zijn familie in Extremadura, een provincie in het zuidwesten van Spanje grenzend aan Portugal. Populair bij natuurliefhebbers, maar voor de schaarse bewoners hard en meedogenloos.

Juan heeft zich onttrokken aan zijn familie en zijn geboortedorp. Na een geslaagde studie verhuist hij naar Schotland. Hij heeft het er naar zijn zin en spreekt zijn ouders en enige zuster nauwelijks. Als zijn vader overlijdt moet Juan wel terug. Hij neemt zich voor om na de begrafenis direct terug te keren naar Edinburgh, waar hij een baantje heeft als hovenier.

De toekomst heeft iets totaal anders voor hem in petto. Zijn zuster geeft zijn leven een onverwachte wending met de mededeling dat hun moeder dementerend is en steeds verder wegglijdt in het verleden. Juan moet zich niet alleen over haar ontfermen, maar ook over de nalatenschap van zijn vader: een bijna failliete deurenfabriek met verouderde machines, een aftandse Renault 4 en een lege orderportefeuille.

Centraal thema is het conflict tussen twee generaties. De ene is opgegroeid met veel familietradities die moeten worden doorgegeven, inclusief de verplichte zorg voor ouderen. De andere, gevormd in onze moderne tijd met veel comfort en mogelijkheden breekt met dat achterhaalde levenspatroon, wil zich ontplooien en meestal snel rijk worden. Jonge mensen van nu zoeken zelf hun plek in de wereld.

Destijds schreef ik over De vlucht dat de zwartwit foto van Carrasco op de achterzijde een afspiegeling lijkt van zijn dwingende stijl en scheppingskracht waarmee hij bijzondere personages tot leven wekt. Ook nu onderga ik dat gevoel opnieuw. Mensen worden gedwongen ingrijpende beslissingen te nemen, keuzes te maken en of zelfs te vluchten als het leven hen in een andere, ongewenste richting dwingt.

Carrasco is een van de belangrijkste auteurs van deze tijd. Origineel en schrijvend met schijnbaar gemak, maar met veel diepgang. Terug naar huis is een buitengewone, ontroerende familieroman die een nieuwe dimensie aan het genre toevoegt. Een topprestatie.

“De tijd verstrijkt met handen schudden en beleefde gesprekjes. Af en toe gaat hij zwijgend bij zijn moeder zitten en kijkt intussen hoe zijn zus de mensen ontvangt, zij wél steeds met een innige omhelzing. Zijn moeder zit kromgebogen naast hem, ineengeschrompeld door rouwgevoelens. Haar nabijheid is een zwart gat dat zijn energie opslokt. Zo naast haar denkt hij terug aan de scène met het vest, een paar uur eerder.”