Het eiland

Hij keek mij aan met een blik van ‘ja dat zeg jij nu wel…’. Leunend tegen de toonbank stond Koos Terpstra mij met een zuinig lachje op te nemen. Hij was een eigenwijze Hbs’er die in de zeventiger jaren regelmatig een praatje kwam maken over politiek en literatuur. Zijn docent Nederlands Hennephof van zijn grote inspirator. Bij Koos moest ik altijd goed op mijn woorden letten.

De boekwinkel was onderdeel van de firma Nauta aan de overkant van de Parkstraat. Op de plaats waar nu de balie van CombiFoto staat, was mijn ‘eigen’ afdeling. De wereld van boeken en literatuur ontworstelde zich in die jaren aan z’n elitaire imago. Inspraak, medezeggenschap, idealisme en nivellering waren belangrijke thema’s.

Ik discussieerde er graag over met Koos, die kritisch en eigenzinnig reageerde. Hij keek mij van onder zijn blonde sluikhaar doordringend aan. Soms draaide hij zich onverwachts om en liep de winkel uit. Einde gesprek. Kortgeleden pakten wij de draad weer op naar aanleiding van het verschijnen van zijn roman Het eiland.

Terpstra studeerde Nederlands en theaterwetenschappen. Hij regisseerde diverse ensembles, cabaretvoorstellingen en was jarenlang artistiek leider van het Noord Nederlands Toneel. Zijn bekendste stuk De Troje Trilogie werd vertaald in het Duits, Frans, Engels en Zweeds.

Regelmatig bezocht hij zijn geboorte-eiland, nostalgisch dwalend in het verleden en zo ontstond langzamerhand zijn autobiografische roman. Het hoofdstuk Weg van Texel werd eerder opgenomen in de bundel Dag lief fijn eiland, 23 schrijvers over Texel. Koos zocht contact met Nauta Boek omdat de presentatie van zijn jongste werk natuurlijk op Texel moet plaatsvinden.

‘Ik vond je toen al erg oud’, zei Koos grijnzend. Tja, we schelen maar elf jaar. Ons gesprek verliep enthousiast. Totdat Koos ineens opsprong en riep dat hij nu toch echt met de boot mee moest. ‘Je hoort nog van mij. Ik stuur het boek als pdf-bestand naar je toe!’ Ik was helemaal vergeten om de thee in te schenken…

Een compleet boek lezen op je computerscherm vind ik niet plezierig. Toch raakte ik in de ban van het verhaal, dat op veel punten herkenbaar en navoelbaar is. Koos schrijft met veel respect over zijn familie en erkent dat hij een lastig kereltje was. Zijn zwijgen en opstandige houding zaten hem vaak dwars, zowel thuis als op school.

Hij wisselt tussen gesproken woord en gestileerde zinnen. Verrassend is de lange lijst van ‘dingen die wij niet hadden.’ De jonge Koos is nieuwsgierig en probeert van alles uit. Hoe voelt het als de kar van de melkboer over mijn voet rijdt? Onvergetelijk!

Het lied over ‘de veldmuis die in het beukenbos een lege notendop vond’, kent hij nog woord voor woord. Herinneringen aan de komst van de eerste ‘Chinees’ in Den Burg, leren zwemmen in de haven van Oudeschild ‘je sprong gewoon te water’, impressies van het natuurschoon, dagboekfragmenten, de oude man van nu kijkt naar het jongetje van toen, overpeinzingen, popmuziek, de schoolreunie enz. De mooiste passages gaan over zijn liefdevolle ouders. Het eiland maakte op mij een onuitwisbare indruk. Aanrader!

“Ik ben   drie jaar oud. Het is zomer. We zijn op het strand. Ik speel in het zwin. Het water is heerlijk. Mijn vader komt op mij aflopen. Hij torent boven mij uit. Hij is de man die ik vertrouw. Hij pakt me lachend op en neemt me mee het strand op, en dan gooit hij me voorzichtig in de lucht en vangt me op (…)”