De tuinen van Buitenzorg

Een van mijn favoriete schrijvers is Jan Brokken (1949). Hij heeft een heldere stijl wars van opsmuk en sentiment. Deze aanpak werkt juist ontroerend omdat hij aangrijpende gebeurtenissen zonder effectbejag neerzet.

De tuinen van Buitenzorg is zijn zoektocht naar het leven van zijn ouders die in 1935 naar Nederlands – Indië verhuisden. Vader Han was dominee. Moeder Olga had een talenknobbel en bestudeerde inlandse talen en dialecten. In “De gordel van Smaragd” opende zich voor hen een nieuwe wereld, abrupt beëindigd door het uitbreken van WOII.

“Op een late zomermorgen hoor ik op de radio een muziekstuk dat is geschreven door een componist van Poolse origine en de titel ‘De tuinen van Buitenzorg’ draagt. Een wonderbaarlijk mooi stuk van een minuut of vijf dat ik onmiddellijk associeer met het ruisen van palmen, een specifiek geluid dat, schreef mijn moeder ooit in een brief, aan harken doet denken, aan geduldig bladeren harken. Ik zet de radio harder en ben in één keer terug in Kebun Raya Bogor, de majestueuze hortus botanicus van Bogor.”

Na het overlijden van Brokkens’ ouders overhandigde tante Nora hem de brieven en foto’s die haar zus Olga haar vanuit Buitenzorg en Makassar schreef. Hij gaat op zoek naar de vrouw die gedurende haar leven voor hem altijd een onbekende was gebleven. “Mijn broers kenden haar uit Indië, ik niet. Mijn broers hadden mijn moeder geen moment uit het oog verloren in het Jappenkamp (…). Ik kende haar alleen als de vrouw van een dominee in een oer-Hollands dorp.”

Met groeiend begrip komt Brokken nader tot zijn moeder, die uitgebreid haar ervaringen beschrijft. Het dagelijks leven, de tropische hitte, de inlanders, haar talenstudie en haar hartverwarmende, prille huwelijk. De rampspoed van de Japanse bezetting lijkt nog ver weg. Deze familiegeschiedenis biedt veel meer dan alleen die zoektocht: beschouwingen over muziek, literatuur, cultuur en geschiedenis. Brokken op zijn best!