De nachtwaker

In onze kinderjaren speelden wij allemaal weleens ‘cowboys en indianen’. Uitgedost in zelfgemaakte kledij, voorzien van hoofdtooien, pijl en boog, strijdbijlen, cowboyhoeden en klapperpistolen. Het gevecht eindigde meestal onbeslist en dan rookten we natuurlijk de vredespijp. Uche, uche, uche.

De boeken van Karl May konden mij niet zo bekoren. Mijn voorkeur ging uit naar de belevenissen van Arendsoog en Witte Veder. Een eindeloze serie geschreven door Jan Nowee. Na diens overlijden zette zijn zoon Paul met iets minder succes de reeks voort. Mijn belangstelling voor de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika bleef onverminderd.

De Amerikaanse auteur Louise Erdrich is de kleindochter van Patrick Gourneau, dorps- en stamhoofd, die in de vijftiger jaren van de vorige eeuw de rechten van zijn volk, de Chippewa verdedigde tegen de autoriteiten die de vrijheid van de indianen steeds verder wilden inperken. Oude afspraken werden moeiteloos ter zijde geschoven. De zogenaamde autonomie stelde steeds minder voor. Hun verweer werd nauwelijks serieus genomen, enkele uitzonderingen daargelaten.

Erdrich heeft haar grootvader als inspiratiebron gebruikt voor het hoofdpersonage Thomas Washashk in haar nieuwe roman De nachtwaker. Zij is in Amerika succesvol met haar bijzondere romans, kinderboeken, korte verhalen en werd met meerdere prijzen onderscheiden. Voor dit virtuoze boek ontving zij in 2021 de prestigieuze Pulitzerprijs.  

Turtle Mountain-reservaat 1953. Thomas is nachtwaker in een lagersteenfabriek. Aan zijn taak als dorpshoofd en zijn intense familieleven heeft hij overdag ook al zijn handen vol en lijdt zodoende aan een chronisch slaaptekort. Uit Washington komen hardnekkige geruchten over ‘de emancipatiewet’, die de oude verdragen met de indianen beëindigt. Destijds echter afgesloten onder de toezegging ‘zolang het gras groeit en de rivieren stromen’. Een delegatie reist af naar Washington om een petitie te overhandigen en hun gerechtvaardigde eisen en standpunten te verdedigen.

“Op de terugreis in de trein, terwijl de sneeuw, de verblindende grijze sneeuw, en de donkere velden voorbijvlogen, terwijl gigantische kolkende zwermen vogels in spookachtige spiralende spikkels door de lucht raasden, terwijl Thomas stilzwijgend ontelbare dichtgetimmerde of met gordijnen afgesloten achterramen voorbij zag schieten, gammele brandtrappen, smerige vuilnishopen en zwart uitgeslagen muren, liet hij elk moment, elk woord de revue passeren. Had hij dat en dat gezegd?”

Een mooie volzin. Haar stijl is helder en vooral meeslepend in de passages over visioenen, dromen en herinneringen aan vroeger tijden. Deze omvangrijke roman is opgebouwd uit korte hoofdstukken. Naast Thomas is er een tweede hoofdpersonage, zijn dochter Patrice, die door iedereen Pixie wordt genoemd. Twee elkaar afwisselende en kruisende verhaallijnen.

Pixie gaat in Minneapolis op zoek naar haar spoorloos verdwenen zuster Vera, die daar vermoedelijk een baby heeft achtergelaten. Tijdens haar tocht belandt Pixie in een louche nachtclub en treedt er enkele avonden voor veel geld op als ‘waterkliever’. Ze heeft op tijd door dat zij niet in de stad thuishoort, vindt zelfs onverwachts de baby en ontsnapt aan een dreigende ondergang.

“ Ze was terug in een van de kamers met de kettingen. De lege hondenhalsband. Het was geen gewone hondenhalsband. Hij zat niet vastgegespt, maar was doorgesneden. De ketting waaraan de halsband vastzat – je had een tang nodig om hem los te maken. En de uitgedroogde drol in de hoek was van een mens.”

Naast de twee hoofdpersonen introduceert Erdrich een warme gemeenschap met bijzondere karakters die de lezer lang zullen bijblijven. Overuigend neergezet en uitgroeiend tot mensen van vlees en bloed. Zoals Rose, de vrouw van Thomas, bokscoach Lloyd Barnes en zijn pupil, natuurtalent Wood Mountain.

“Wood Mountain had een lascursus gedaan en had halters voor de club gemaakt door blikken van variërende grootte met zand te vullen en aan elkaar te lassen. De gewichten waren niet gelijkmatig verdeeld, (…) Maar de ontwikkeling van snelheid pakte Barnes anders aan. ‘Kijk goed, ‘zei hij.”

Een prachtige, spirituele roman waaraan ik veel leesplezier heb beleefd.