De grote cirkel

Er zijn boeken waarin je helemaal kunt verdwijnen. Het geeft een gevoel, dat moeilijk is te omschrijven. Het betreft verhalen die mij altijd bijblijven, zoals Wij, de verdronkenen van de Deense schrijver Carsten Jensen, verschenen in 2008. Deze column bestond nog niet. Mijn enthousiasme werkte in de winkel aanstekelijk. Nauta Boek scoorde de hoogste verkoopcijfers van Nederland.

Dat bijzondere gevoel kreeg ik bij de eerste bladzijden van De grote cirkel, de vuistdikke roman van de Amerikaanse auteur Maggie Shipstead . De quotes uit diverse recensies zijn zeker niet overdreven. “ Een boek dat je meeneemt in een levendige wereld waar je niet meer uit wilt komen.”  “ Het is uitzonderlijk om een roman te lezen die even meesterlijk is opgebouwd als elegant geschreven.”

Dit fascinerende boek is gecomponeerd rond twee personages: de vrouwelijke pioniervlieger Marian Graves en de ‘aanbeden’ filmactrice Hadley Baxter die in 2014 de hoofdrol krijgt in de verfilming van het avontuurlijke levensverhaal van Marian. De afwisselingen tussen toen en nu zorgen voor een bijzondere spanningsboog.

Marian en haar tweelingboertje Jamie worden in 1914 als baby gered na een schipbreuk. Hun excentrieke oom in Montana voedt hen op. Tijdens een vliegfeest ontmoet de jeugdige Marian piloten die met dubbeldekkers stunten boven de stad. Haar levenslange fascinatie voor vliegen is geboren. Op haar veertiende stopt ze met school en gebruikt de onverwachte relatie met Barclay Macqueen, een rijke dranksmokkelaar, om vlieglessen te kunnen nemen. Ze sluit een ongelijkwaardige deal met hem, die zelfs tot een huwelijk leidt.

“Waarom had hij de auto? Om haar lot nog erger te maken? Om iets van haar af te pakken? Of zou hij de auto teruggeven als onderdeel van een of andere onderhandeling? Jamie zou zeggen dat ze niets met Barclay te maken moest hebben…”

De schrijfster deed veel onderzoek naar de luchtvaart en de techniek in de eerste helft van de twintigste eeuw. Haar superieure stijl is onontkoombaar en een ongelooflijke leeservaring. Ik reisde terug naar langgeleden, toen ik aangespoord door mijn vader dubbeldekkers tekende en met een oude vliegeniersmuts op mijn hoofd verbeeldde ik me dat ik loopings draaide boven het Marsdiep.

“ ‘Ik heb een looping gemaakt,’ vertelt ze Jamie op de slaapveranda. ‘Drie om precies te zijn.’ Haar hart gaat tekeer of ze een geheim bekent, hoewel ze hem niet zal vertellen dat zij erna Barclay heeft opgezocht en toen hij opdeed haar armen om zijn nek had geslagen en hem had gezoend…. Een zware stilte, dan vraag Jamie onwillig: ‘Hoe was het?’”

De diverse personages zijn overtuigend en realistisch. Geraffineerd schetst Shipstead verbindingen tussen Marian Graves en de actrice Hadley Baxter, die haar ouders verloor toen zij verongelukten met hun Cessna in Lake Superior, zonder ook maar een enkel spoor achter te laten. Voor haar rol herinnert ze zich het dagboek van Marian dat zij als kind heeft gelezen. De titel is zij vergeten, maar gelukkig heeft de plaatselijke bibliotheek een exemplaar. Ze hoopt iets te ontdekken dat haar kan vertellen wat ze voor die rol moet doen. Bestaan er parallellen tussen hun levens?

In de titel De grote cirkel schuilt de dramatische verdwijning van Marian en haar navigator Eddie in 1949 als zij met hun de Dakota, de Peregrine een tocht rond de aarde maken over de Noord- en Zuidpool, over langste lengtemeridianen. Een vliegtocht die Marian al jarenlang wilde maken. Eindelijk is het zover. Beleef het mee en stijg op in dit onvergetelijke boek!

“Als de Peregrine opstijgt van Barrow, zwaar met brandstof, onwillig klimmend, is niet te zien waar het bevroren land ophoudt en de bevroren zee begint. In het noorden ligt duisternis doorspikkeld met sterren. Groen noorderlicht golft als lichtbundels door bewegend water.