De beesten

Drie lezers vroegen mij of ik De beesten van Gijs Wilbrink al had gelezen en zo niet of ik dat wel van plan was. Hun vraag maakte mij natuurlijk nieuwsgierig. Twee van hen vonden het eerste hoofdstuk afschuwelijk en wilden niet verder lezen. De derde was jubelend. Schitterend geschreven en bovendien bleek hij vertrouwd met de streek waarin het zich afspeelt.

Meningen en commentaren van trouwe volgers leg ik nooit klakkeloos terzijde. Reacties zijn voor mij belangrijk en ik doe er regelmatig mijn voordeel mee. Nu voelde ik mij extra uitgedaagd en begon vol goede lezersmoed. Het is meteen raak. Wilbrink blijkt een groot talent met een dwingende, realistische stijl. De Volkskrant: ‘ Met de eerste zin plonst de schrijver je meteen al diep zijn wereld in met een allure die de openingszinnen van de romans van Gabriel Garcia Márquez naar de kroon steekt.’

De beesten is het romandebuut van een veelzijdig kunstenaar. Wilbrink is behalve schrijver en redacteur, ook professioneel (punk-) muzikant, webbouwer en podcastmaker. Uit een interview in de Volkskrant van 11 maart rijst het beeld op van een bewogen mens met veel levenservaring. In zijn boek, inmiddels al de negende druk, verwerkte hij veel autobiografische elementen.

Het verhaal, dat in de kern een familiegeschiedenis is, speelt zich af in de Achterhoek, te midden van crossmotoren, stropers, nertsfokkerijen en duistere handeltjes. In dit mystieke grensgebied vol geheimen groeit Tom Keller op, de jongste telg van de beruchtste en gevaarlijkste familie uit de streek. De jongen blijkt al op zeer jeugdige leeftijd gezegend te zijn met een van God gegeven talent voor de motorcross.

Veel jaren later verdwijnt de oudere Tom plotseling en is dagen zoek. Zijn dochter Isa, die kunstgeschiedenis studeert, keert spoorslags terug naar haar geboortegrond om hem te zoeken. Vanuit verschillende invalshoeken wordt hun dramatische geschiedenis langzaam onthult en vallen de heftige en keiharde gebeurtenissen uit het eerste hoofdstuk op hun plek. Waarom moest de negenjarige Tom met zijn onverschillige en driftige ooms Johan en Charles ‘s nachts mee op strooptocht?

“Het licht maakte alles grijs – de distels, het dunne ijs op de waterplassen, het lange bospad, de eindeloze weiden achter de bomen, verre elzensingels en struweelhagen, ze werden allemaal uitzichtloos en hopeloos grijs, vooral die drie en het strompelende konijn, die elkaar daar uitzichtloos en hopeloos in een patstelling aan stonden te staren: de oudste vooral ongeduldig, de middelste agressief als een jonge hond, en de jongste alleen maar doodsbang.

En alles bij elkaar was dit het moment, ik weet het zeker en iedereen waaraan Johan het hele verhaal die week op de cross vertelde kon het ook weten, maar dit was het moment waarop dat jong vervloekt werd. Eerlijk waar. Tom keek Charles nog eens aan met zijn triest blauwe ogen, keek weer naar het strompelende konijn en deed tenslotte zijn ogen dicht toen het gebeurde. Voor het eerst in zijn leven schoot Tom Keller iets dood met een groot geweer.”

Dit citaat bewijst het literaire talent van Gijs Wilbrink. Acht jaar lang werkte hij – met tussen pozen – aan zijn debuut dat hem in één keer plaatst naast grote Nederlandse auteurs van deze tijd, zoals Tommy Wieringa en Peter Buwalda. Hij schetst een krachtig tijdsbeeld van de negentiger jaren. De muziek, kraakbeweging, dierbevrijdingsfront en de nog immer actuele tegenstellingen tussen Randstad en platteland.

Vrijwel alle personages zijn heftig en emotioneel. Als er sprake is van enige empathie of zelfs liefde wordt dat slechts op een achteloze manier getoond. Bikkelharde façades die moeilijk zijn te slechten. Voor Tom en zijn dochter Isa kreeg ik steeds meer begrip en sympathie en maakte door hen kennis met een vrijwel onbekende wereld. Daarom nadrukkelijk aanbevolen. Inclusief het verrassende Boekenweekgeschenk.